دکتر امید زرگری

متخصص پوست ، عضو آکادمی درماتولوژی آمریکا

Omid Zargari, MD, FAAD

زیبایی!

زیبایی چیست؟!

واقعیت آن است که تعریف استاندارد و واحدی برای زیبایی وجود ندارد. اما آن چه بیش از همه اهمیت دارد تعادل بین اجزای مختلف است که زیبایی را میسازد. این حقیقت را نمیتوان کتمان کرد که زیبایی در افزایش اعتماد به نفس و بهبود وضعیت روانی افراد موثر است. این واقعیت شاید تلخ را هم باید اضافه کرد که زیبایی حتی در میزان اقبال برای یافتن شغل و دستمزد بهتر هم تاثیر مستقیم دارد. از همین روست که تقاضا برای اعمال زیبایی در تمام دنیا رو به فزونی ست. در عین حال، افراط در انجام اعمال زیبایی نتیجه ای جز زشت شدن در پی نخواهد داشت!

نیاز افراد مختلف به اعمال گوناگون زیبایی بسیار متفاوت است. برای مثال چه بسا یک خال، کک و مک صورت یا حتی پف و تیرگی زیر چشم، چهره ای را جذاب تر و دلنشین تر کند! بسیاری از اوقات عملی که برای فردی تاثیری مثبت داشته است، ممکن است برای دیگری اثری مطلوب در پی نداشته باشد. علاوه بر این ها، به این نکته نیز میبایست اشاره کرد که یک عمل زیبایی ممکن است برای ناحیه ای از بدن مناسب و برای ناحیه ای دیگر حتی مضر باشد.

مسلم است که تغذیه بد، خواب ناکافی، استرس، سیگار، عدم تحرک فیزیکی کافی ، نور شدید آفتاب و البته ژن بد! همگی در فرایند پیری موثر هستند. بنابر این پرهیز از این عوامل به پیشگیری از پیرشدگی کمک میکند.

در یک دید کلی، کم شدن خاصیت انعطاف پذیری (الاستیسیتی) پوست ، خشکی و ایجاد چین و چروک، پیگمانتاسیون های نا منظم پوست و شاید از همه مهمتر کم شدن حجم بافت علائم اصلی پیری پوست هستند و هر اقدامی که بتواند بخشی از این مشکلات را کم کند، به زیبایی پوست کمک خواهد کرد. طبیعی است که لااقل تا به امروز روشی که همه این مشکلات را یک جا و برای همیشه برطرف کند ساخته نشده است، پس به دنبال معجزه نباشید!

 از میان اعمال مختلفی که به روش های زیبایی معروفند به چند روش اصلی می توان اشاره کرد:

توکسین بوتولینوم (دیسپورت):

بخش قابل توجهی از خطوطی که برچهره ما می افتد،  ناشی از تکرار مداوم حالاتی است که به  طور خود آگاه یا نا خود آگاه به صورت خود می دهیم. پس از مدتی این خطوط که خطوط داینامیک نامیده می شوند، دائمی شده و بدون آنکه ما احساس خشم یا نگرانی و امثال آن را داشته باشیم در چهره ما نقش می بندند. خطوط پیشانی، وسط ابرو (خط اخم) و کناره چشم ها از این نوع هستند. 

بوتوکس (دیسپورت)، با شل کردن عضلات مربوطه مانع از بروز این خطوط می شود. اثر بوتوکس معمولا از چند روز پس از استفاده از آن شروع شده،  بعد از چند هفته به حداکثر خود می رسد و سر انجام پس از چند ماه به اتمام می رسد. با خاتمه اثر بوتوکس،  خطوط به حالت اول خود بر می گردند، اما هرگز بدتر از قبل نخواهند شد و با ادامه استفاده از دارو غالبا طول مدت اثر آن افزوده می شود. لازم به ذکر است که بوتاکس یک ماده پرکننده نیست بلکه تنها باعث شل شدن و از کار افتادن عضلات میمیک صورت می شود و کاربرد آن محدود به چین های حرکتی است. ضمنا بوتوکس اثری بر اعصاب منطقه نمی گذارد،  بنابر این اختلال حسی در محل  بروز نمی کند.

توکسین بوتولینوم از حدود بیست و پنج سال قبل در درمان امراض مختلفی همچون انحراف چشم،  سردرد های عصبی و در درمان تعریق بیش از حد زیر بغل و کف دست ها مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از این دارو  پس از تایید آن توسط سازمان دارو و غذای آمریکا در سالیان اخیر به شدت رو به افزایش نهاده است .

توکسین بوتولینوم توسط سر سوزن های نازکی وارد عضله خواهد شد،  بنابر این درد محل تزریق آن اندک بوده، نیازی به بی حسی ندارد. کل عمل طی دقایقی به پایان خواهد رسید و پس از آن بیمار میتواند به سر کار خود باز گردد. گاه کبودی کوچکی در برخی نقاط ایجاد می شود که به سهولت با مواد آرایشی قابل پوشانیدن بوده و پس از چند روز از بین می رود.  

توصیه من به شما این است که تا دقایقی پس از تزریق، عضلات ناحیه را ورزش دهید تا جذب دارو را تسهیل کند اما از مالش و فشار دادن ناحیه پرهیز کنید. همچنین بهتر است تا چند ساعت از دراز کشیدن نیز خودداری کنید. تزریق بوتاکس برای خانم های باردار ممنوع است.

لازم به ذکر است که هدف از تزریق بوتاکس از بین رفتن کامل اکسپرسیون صورت نیست. در آن صورت، چهره ای ماسکه و بی روح پیدا خواهید کرد که چندان باب طبع نخواهد بود. هدف از درمان، محو کردن خطوط چهره در عین حفظ حالات آن است.

*** نکته مهم این است که متاسفانه فرآورده های مختلفی از توکسین بوتولینوم در ایران موجودند که استاندارد های لازم را ندارند. اغلب این فرآورده ها ساخت چین هستند (که گاه به اسم بوتاکس کانادایی معرفی میشوند). ایراد اساسی این فرآورده ها آن است که دوز دارو در ویال های مختلف یکنواخت نبوده، نتایج درمان را غیر قابل پیش بینی میکند. ضمن اینکه میزان آلبومین این فرآورده ها بالا بوده، موارد قابل توجهی از حساسیت های مختلف (و گاه خطرناک) را باعث میشود. تنها فرآورده ای از بوتاکس که در کلینیک من تزریق میشود دیسپورت است که مهر تایید سازمان غذا و داروی آمریکا و نیز وزارت بهداشت ایران را داراست.

مواد فیلر:

مواد فیلر یا پر کننده ترکیبات مختلفی هستند که به منظور پر کردن چین و چروک ها یا افزودن حجم به بافت های مختلف استفاده می شوند. در گذشته بیشتر از سیلیکون برای این منظور استفاده می شد ولی به علت احتمال وجود عوارض نا خواسته امروزه بیشتر از ترکیبات هیالورونیک اسید استفاده می شود.

این ماده به طور طبیعی در پوست و دیگر بافتهای ما وجود دارد. ترکیبات موجود از این ماده به طور آزمایشگاهی و با روش تخمیر حاصل می شوند. بنا بر این خطر انتقال بیماری صفر و خطرایجاد حساسیت بسیار اندک بوده و نیازی به تست حساسیت نیز نخواهد بود.

اثر این مواد تا کی در بدن باقی می ماند؟

هیالورونیک اسید توسط بدن ما پس از مدتی جذب میشود بنا بر این اثر این مواد دایمی نیست. معمولا در بافت های پر تحرکی مثل لب ها این مواد زودتر جدب میشوند ولی در سایر قسمت ها ممکن است تا یک سال نیزدوام داشته باشند. معمولا تزریقات بعدی با میزان کمترو برای مدت بیشتری باقی می مانند.

آیا می توان از تزریق فیلر و بوتاکس به طور توام استفاده کرد؟

هیچگونه منعی برای استفاده توام این دو وجود ندارد. در واقع بوتاکس بیشتر برای بخش های فوقانی چهره و مواد فیلر برای قسمت های تحتانی کاربرد دارند. بنابر این با تزریق هردوی این مواد نتیجه بهتری عاید خواهد شد.

بهتر است روز تزریق آرایش نداشته باشید. همچنین چنانچه از ویتامین ای استفاده می کنید بهتر است از سه روز قبل از تزریق مصرف آن را قطع کنید. مصرف مسکن یا آرام بخش قبل از تزریق ممکن است به شما راحتی بیشتری بدهد. من برای تزریق این مواد غالبا از بلوک عصبی ناحیه استفاده میکنم بنابر این به هنگام تزریق تقریبا دردی احساس نخواهید کرد. گاه کبودی کوچکی در برخی نقاط تزریق ایجاد می شود که به سهولت با مواد آرایشی قابل پوشانیدن بوده و پس از چند روز از بین می رود. همچنین همانند هر تزریق دیگری ممکن است قرمزی و تورم در ناحیه تزریق ایجاد شود که آن نیز پس از چند روز از بین خواهد رفت.

لیزر و رادیو فرکوئنسی:

با تزریق مواد فیلر و توکسین بوتولینوم، مشکل کمبود حجم بافتی و خطوط دینامیک تا حد قابل ملاحظه ای برطرف میشود، اما بدون پوستی صاف و یکدست، کماکان کاملا به خواسته خود نرسیده ایم! لیزر و رادیوفرکوئنسی و روشهای مشابه، میتوانند تغییرات رنگدانه ای و تاثیرات ناشی از آفتاب طولانی را کاسته و در عین حال خطوط سطحی را نیز کاهش دهند.

برای سال ها استفاده از لیزر CO₂ روش غالب برای انجام اعمال زیبایی و resurfacing به شمار می رفت. هر چند نتایج این نوع درمان اغلب قابل قبول بوده، اما احتمال بروز عوارض جانبی و طولانی بودن دوران ریکاوری (down time)  ، باعث ناخشنودی بیماران می شد.

تکنولوژی جدید fractional CO₂  با کاستن این عوارض، روشی نوین برای بازسازی پوست است که با بکار گیری لیزر CO با طول موج 10600 نانومتر و با استفاده  از متد fractional مزایای CO₂  و  safety را با هم یکجا در اختیار می گذارد.  e CO₂ در ژوئیه 2008 مجوز FDA را کسب کرده است. با استفاده از e CO₂  تنها بخشی از پوست و بافت زیر آن مورد تابش لیزر قرار می گیرد و این امر به بافتهای اطراف این فرصت را میدهد تا عمل ترمیم را سریعاً انجام دهند، در نتیجه درد حاصل بسیار کمتر بوده و down time به چند روز محدود می شود.

موارد استفاده :

از لیزر e CO₂ برای درمان موارد زیر میتوان استفاده کرد :

- انواع اسکارها شامل اسکار جوش آکنه ، اسکار جراحی، سوختگی، اسکار ناشی از تصادفات و استریا/- چین و چروک /- تغییرات پوستی ناشی از نور (photo-aging)

- منافذ باز پوست/- تغییرات رنگدانه ای پوست و ...

نتایج بالینی لیزر در افراد مختلف، متفاوت است و نمی توان قبل از درمان نتیجه نهایی را تعیین کرد. تعداد جلسات لیزر نیز متغیر است و هر چند غالباً حتی پس از یک جلسه هم بهبودی حاصل می شود، اما معمولاً لازم است 2یا چند جلسه لیزر به فواصل چند هفته انجام شود. همانند هر نوع لیزر دیگری احتمال سوختگی و لک پس از التهاب وجود دارد، هر چند این خطرات با e CO₂ بسیار اندک است.

رادیو فرکوئنسی روش دیگری ست که با تولید گرما موجب افزایش سنتز کلاژن و الاستین می شود. دستگاه های مختلفی برای رادیو فرکوئنسی موجود هستند. یکی از موثرترین این دستگاه ها، اسکارلت است که تکنولوژی فرکشنال و نیدلینگ را با هم و توامان داراست. اسکارلت روشی تقریبا بدون درد و خونریزی بوده، در تمام پوست ها و در کلیه فصول قابل انجام است و با افزایش قوام پوست، روشی موثر در جوانسازی پوست به شمار می رود. برتری بزرگ اسکارلت اینست که هیچگونه عارضه ای ندارد. اما برای دیدن نتایج باید حوصله داشت ولازم است جلسات مکرر به فواصل سه تا چهار هفته انجام شود.اگر فردی بخواهد روشی برای جوانسازی پوست صورت استفاده کند که هیچ ریسکی نداشته باشد و تغییرات آن تدریجی باشد، اسکارلت بهترین گزینه است.